Istnieją dwa podstawowe typy aparatów ortodontycznych: zdejmowane i stałe. O tym, jaki rodzaj sprawdzi się w przypadku danego pacjenta decyduje lekarz w oparciu o jego wiek oraz indywidualne problemy i warunki zgryzowe. Aparaty pomagają zwalczać różnego rodzaju problemy ze zgryzem, jak np. szpary międzyzębowe czy stłoczenia zębów.

Aparaty zdejmowane/ruchome

Aparat ortodontyczny zdejmowany - jak sama nazwa wskazuje, nie jest montowany na stałe, ale zakładany i zdejmowany przez samego pacjenta. Ten rodzaj aparatów proponowany jest głównie dzieciom w wieku od 6. do 12. roku życia. W zależności od potrzeb lekarz ortodonta zaleca odpowiednią liczbę godzin (kilka do kilkunastu na dobę, często w porze nocnej), w czasie których należy nosić aparat.

Często jest to pierwszy aparat dziecka, który pozwala na wyleczenie wady powstałej w obrębie kości, natomiast ostateczna korekta przeprowadzana jest dopiero po wymianie zębów mlecznych na zęby stałe za pomocą aparatu stałego. Całkowity czas leczenia aparatem ruchomym zależny jest przede wszystkim od wady zgryzu, jej nasilenia oraz - co istotne - przestrzegania zaleceń lekarza.

Aparaty stałe

Stałe z dwóch powodów: po pierwsze, ten rodzaj aparatu zakłada się wyłącznie na zęby stałe, a po drugie - po założeniu aparatu przez lekarza nie można go samodzielnie zdejmować. Aparat stały jest złożony z zamków oraz pierścieni, które mocuje się do szkliwa zębów za pomocą specjalnego kleju oraz drutu (wywołuje on nacisk na zęby, niwelując w ten sposób istniejącą wadę). Czas noszenia aparatu stałego może być różny, w zależności od danej wady i jej zaawansowania.

• klasyczne metalowe

To najbardziej tradycyjne rozwiązanie, choć obecnie - niekoniecznie najczęściej wybierane. Aparat posiada tradycyjne zamki połączone ze sobą łukiem ortodontycznym przy pomocy ligatur  (gumki ortodontyczne). Zamki przyklejane są do poszczególnych zębów, a przymocowany do nich łuk wywiera siłę przemieszczającą. Większość elementów tego rodzaju aparatu - zarówno zamki, jak i łuk ortodontyczny, wykonanych jest z metalu. Jedyne części, które nie muszą być metalowe, to ligatury w postaci gumek. Zarówno łuk ortodontyczny, jak i ligatury są wymieniane kilka razy podczas trwania leczenia. Współczesna ortodoncja proponuje młodym pacjentom ligatury w postaci kolorowych gumek, które uatrakcyjniają wygląd aparatu i poprawiają efekt wizualny.

• klasyczne kosmetyczne/estetyczne 

Aparaty metalowe to rozwiązanie najbardziej widoczne. Alternatywą dla osób, które chcą poprawić estetykę swojego uśmiechu nieco bardziej dyskretnie, są zamki ceramiczne, porcelanowe, szafirowe i kryształowe, które mają kolor zbliżony do naturalnego odcienia zębów lub są przezroczyste. Niektórzy decydują się też na rozwiązanie pośrednie: zamki ceramiczne w odcinku przednim uzębienia w połączeniu z elementami aparatu metalowego w odcinkach bocznych. W przypadku tego rodzaju aparatów wskazane jest stosowanie tzw. białej diety, czyli unikanie produktów spożywczych, mogących odbarwiać ligatury.

• samoligaturujące

Jak wskazuje sama nazwa - nie wymagają wymiany ligatur. To nowoczesny rodzaj aparatów ortodontycznych, który wykorzystuje mniejszą siłę nacisku na zęby niż w przypadku klasycznych aparatów. Czy to znaczy, że działają słabiej od swoich poprzedników? Wręcz przeciwnie. Leczenie tego rodzaju aparatem zazwyczaj trwa krócej, wymaga rzadszych wizyt kontrolnych, a co więcej - powoduje mniejszy dyskomfort i ułatwia pacjentom utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej (aparat nie posiada elementów elastycznych).

• lingwalne/językowe

W tym przypadku zamki przypominają te tradycyjne. Z jedną różnicą - mocowane są na tylnych powierzchniach zębów, dzięki czemu z zewnątrz są zupełnie niewidoczne. Wybierane są przez pacjentów, którzy chcą całkowicie ukryć fakt leczenia ortodontycznego, jednak warto mieć świadomość tego, że nie każdy może sobie pozwolić na tego typu komfort.  Wśród przeciwwskazań znajdziemy w szczególności choroby przyzębia, niskie zęby i wąskie łuki. Jak można się domyślić, to rozwiązanie najdroższe z omówionych. Cena wynika głównie z faktu, że zamki są wykonywane indywidualnie dla każdego pacjenta, co pozwala na ich perfekcyjne dopasowanie i zniwelowanie jakiegokolwiek dyskomfortu w trakcie leczenia. Jego proces przebiega też zdecydowanie szybciej z uwagi na specyficzne umiejscowienie zamków (bliżej miejsca oporu zębów).

• aparat typu Hyrax/ HAAS

To specyficzny rodzaj aparatu, który służy do poszerzenia szczęki, a co za tym idzie - uzyskania miejsca dla stłoczonych zębów bez konieczności ich ekstrakcji. Składa się z szyny akrylowej przyklejanej do zębów oraz śruby ułożonej centralnie na podniebieniu. To silnie działający aparat, który rozszerza szew podniebienny - pacjent podczas każdej wizyty kontrolnej jest instruowany, jak często ma przekręcać śrubę aparatu. Tego typu aparat często poprzedza założenie innego aparatu stałego - po uzyskaniu pożądanego efektu poszerzenia szczęki.